NAC (acetylocysteina, n-acetylocysteina) to organiczny związek chemiczny, pochodna L-cysteiny, czyli siarkowego aminokwasu endogennego, występującego naturalnie w organizmie.
Acetylocysteina znana jest głównie ze swych właściwości mukolitycznych, czyli rozrzedzających zalegająca wydzielinę w przebiegu takich chorób jak ostre i przewlekłe zapalenia oskrzeli i mukowiscydoza. Zmniejsza lepkość wydzieliny poprzez rozrywanie wiązań siarczkowych w polipeptydach śluzu. Stosowana jest jako antidotum w wypadku przedawkowania paracetamolu, działa ochronnie na wątrobę.
NAC nieznane właściwości:
Poza wyżej wymienionymi standardowymi wskazaniami N-acetylocysteina posiada silne właściwości przeciwutleniające. Redukuje szkodliwe działanie metali ciężkich i innych toksyn, zwłaszcza wobec wątroby i nerek.
NAC zwiększa odporność organizmu, a tym samym przeciwdziała infekcjom wirusowym, bakteryjnym i grzybiczym.
Badania wskazują na jego działanie przeciwlękowe i uspokajające oraz możliwość zastosowania w terapii uzależnień i niektórych zaburzeń neurologicznych (schizofrenia, zaburzenia kompulsacyjno-obsesyjne).
Usprawnia funkcjonowania gospodarki dopaminowej, co powoduje zwiększenie wydajności umysłowej i fizycznej, lepszą pamięć i wzrost motywacji. NAC reguluje również poziom glutaminianu – neurotansmitera niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Zbyt wysoki poziom glutaminianu w ośrodkowym układzie nerwowym skutkuje zwiększeniem drażliwości lub zaburzeniami nastroju a n-acetylocysteina hamuje jego uwalnianie.
NAC często wykorzystywany jest również w chorobach o podłożu autoimmunologicznym. Nadmiar wolnych rodników w organizmie przyczynia się do powstawania przewlekłego stanu zapalnego i chorób wywołanych autoagresją, do których należą m.in choroba Hashimoto czy reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).
N-acetylocysteina jest bardzo ważnym aminokwasem przyczyniającym się do produkcji silnego przeciwutleniacza – glutationu. Glutation jest wyjątkowym antyoksydantem, który działa także wewnątrz komórek. W związku z tym jest w stanie chronić DNA komórkowe przed działaniem wolnych rodników. Ma to szczególne znaczenie dla materiału genetycznego, gdyż glutation zapobiega mutacjom DNA i hamuje rozwój niektórych form nowotworów. Chroni nerki i wątrobę przed stresem oksydacyjnym.
Badania wykazały, że istnieje również zależność pomiędzy bezpłodnością mężczyzn a niskim poziomem glutationu. Dlatego też N-acetylocysteina może być wykorzystywana w terapii bezpłodności.
NAC popularna jest także w świecie sportowców. Znacznie wspomaga wysiłek fizyczny, zmniejsza obolałość mięśni po treningach i poprawia regenerację organizmu. Dodatkowo usprawnia funkcjonowanie wątroby, która jest obciążona nadmierną ilością spożywanych odżywek przeznaczonych dla sportowców.
Dawkowanie:
Standardowa dzienna dawka NAC wynosi od 600 do 1800 mg. Dobre efekty otrzymuje się, gdy ilość ta przyjmowana jest jednorazowo lub w kilku mniejszych porcjach. Nie zaleca się spożywać N-acetylocysteiny na mniej niż 4 godziny przed snem, gdyż może spowodować bezsenność (N-acetylocysteina stymuluje ośrodkowy układ nerwowy)
Aby zwiększyć wydajność organizmu i możliwości poznawcze takie jak pamięć i koncentracja NAC można łączyć z ziołami adaptogennymi takimi jak: Brahmi (Bacopa Monnieri), Ashwagandha (żeń szeń indyjski) czy Miłorząb (Ginkfo bilioba).
NAC skutki uboczne
Najczęściej pojawiające się skutki uboczne w przypadku przedawkowania N-acetylocysteiny:
wymioty, zgaga, biegunka
szum w uszach
wodnisty wyciek z nosa
zapalenie jamy ustnej
ból głowy
przyjęcie dawki kilkakrotnie przekraczającej porcje maksymalną NAC może także spowodować rozszerzenie naczyń krwionośnych, zaczerwienienie twarzy oraz silne upłynnienie wydzieliny śluzowej.
Przeciwwskazania:
Przeciwwskazaniem do stosowania N-acetylocysteiny jest ciąża i okres karmienia piersią. Należy zachować ostrożność w przypadku antybiotykoterapii (półsyntetyczne penicyliny, tetracykliny, cefalosporyny i aminoglikozydy). Pomiędzy przyjęciem antybiotyku a NAC powinno stosować się 2-godzinną przerwę. Z N-acetylocysteiną nie wolno łączyć leków tłumiących kaszel, gdyż może to prowadzić do zalegania rozrzedzonej wydzieliny.
Warto wiedzieć:
Stosując NAC przez dłuższy czas warto suplementować cynk, miedź oraz witaminę C, gdyż NAC usuwa je z krwi.
N-acetylocysteina występuje naturalnie w jogurtach, czerwonej papryce, brokułach, soi, kiełkach pszenicy, drobiu, czosnku, żółtkach jaj.
