Ashwagandha (Witania ospała – Withania somnifera) to roślina z rodziny psiankowatych, znana również pod nazwami indyjski żeń-szeń. Surowcem leczniczym jest korzeń i owoc ashwagandhy.
Ashwagandha występuje głównie w Azji Południowej, południowo-wschodniej części Europy a także w Egipcie. W tych rejonach jest traktowana jako pospolita roślina a nawet jako chwast. Natomiast w Indiach roślina ta zyskała popularność w medycynie ajurwedyjskiej. Stosowana była głównie w leczeniu reumatyzmu, osłabienia pamięci, ogólnego wyczerpania i bezpłodności.
Korzeń ashwagandhy bogaty jest w witanolidy (zawierające witaferynę A). Są to związki o właściwościach przecinowotworowych i przeciwbakteryjnych. Dodatkowo posiada alkaloidy (anaferyna, anahigryna, witanina, somniferyna, tropina), głównie alkaloidy nikotynowe; fitosterole (beta-sitosterol), witanolidy A-Y (laktony steroidowe), kumaryny (skopoletyna), fenolokwasy (kwas chlorogenowy, przede wszystkim w zielu), sitoindozydy.
Ashwagandha znajduje wiele zastosowań. Jej pozytywny wpływ potwierdza wiele badań naukowych. Znajduje zastosowanie w leczeniu zaburzeń pamięci i kojarzenia, choroby Alzheimera, niedoczynności tarczycy, stanów lękowych, stresowych i depresyjnych, przy trudnościach adaptacyjnych do środowiska, nowego otoczenia (np. u dzieci nieśmiałych, zestresowanych, zmieniających szkołę), zaburzeń snu, bezpłodności, cukrzycy, miażdżycy, chorób nowotworowych, reumatyzmu, dny, alkoholizmu, migreny, padaczki, nadciśnieniu czy choroby wieńcowej.
Ashwagandha właściwości:
1. Działa uspokajająco i obniża ciśnienie tętnicze.
Dzięki właściwościom uspokajającym i adaptogennym, ashwagandha jest bardzo
skuteczna w zwalczaniu lęków, myśli depresyjnych, zmęczenia, bezsenności
spowodowanej stresem oraz neurastenii. Sitoindozydy zawarte w surowcu działają przeciwstresowo i nasilają fagocytozę oraz aktywność makrofagów. Działają adaptogennie (zwiększają możliwości adaptacji organizmu do środowiska), przeciwdepresyjnie i przeciwlękowo. Ashwagandha w dawce 500 mg zmniejsza z organizmie poziom kortyzolu (hormon stresu) nawet od kilkunastu do dwudziestu procent.
2. Poprawia procesy uczenia się i zapamiętywania i polepsza samopoczucie, znosi przykre objawy psychiczne towarzyszące chorobie Alzheimera
Suche ekstrakty z Ashwagandhy podawane w dawce przynajmniej 500 mg przez 4-8 tygodni – zwiększają wrażliwość receptorów 5-hydroksytryptaminowych (5-HT) – serotoninowych, wiążących serotoninę. Działa głównie uwrażliwiająco na receptor serotoninowy 2, ale również na receptor serotoninowy 1. Dzięki temu poprawia procesy uczenia się, zapamiętywania, polepsza samopoczucie.
Spowalnia również rozwój zmian neurodegeneracyjnych w chorobie Alzheimera. Wyciąg wodny z witanii ospałej może powodować hamowanie tworzenia się tego peptydu w tkance mózgowej osób cierpiących na chorobę Alzheimera i opóźniać jej rozwój neurodegeneracyjny.
3. Obniża cholesterol LDL, podnosi poziom hemoglobiny, wzmacnia kości
Jak podają źródła naukowe wyciągi z Withania w dawce 3 g/dziennie, przyjmowane przez rok poprawiają znacznie parametry krwi (podnoszą poziom hemoglobiny, obniżają poziom cholesterolu, triglicerydów, LDL i cukru we krwi, podnoszą poziom HDL), wzmacniają uwapnienie kości (zmniejszają utratę wapnia z kości), regenerują częściowo barwniki włosów (częściowe ustępowanie siwienia). Ashwagandha bogata jest w żelazo, dzięki czemu może być stosowana w leczeniu anemii.
4. Zmniejsza obrzęki
Ashwagandha pobudza czynności tarczycy. Zwiększa wydalanie z ustroju sodu, co wspomaga ustępowanie obrzęków.
5. Bezpłodność
Ashwagandha poprawia parametry plemników w idiopatycznej niepłodności męskiej bez powodowania działań niepożądanych. Można ją uznać pod tym względem za alternatywę dla pentoksyfiliny.
6. Działanie przeciwnowotworowe
W Indiach Ashwagandha jest wykorzystywana w wielu badaniach klinicznych w onkologii. Witaferyna A (WA) jest aktywnym steroidowym laktonem pochodzącym z ashwagandhy, która wykazuje aktywność przeciwnowotworową z reaktywnymi formami tlenu (ROS) modulującymi w różnych modelach nowotworowych, takich jak rak sutka, rak płuca i rak trzustki. Wyniki wyraźnie wskazują, że ashwagandha bezpośrednio hamuje wzrost komórek i indukuje apoptozę (śmierć) komórek nowotworowych raka jelita grubego.
7. Schizofrenia
Wczesne badanie sugerują, że wspomagające leczenie standardowym ekstraktem z ashwagandhy przynosi znaczące korzyści, przy minimalnych efektach ubocznych dla pacjentów z niedawnym zaostrzeniem schizofrenii. Poprawia psychopatologię i zmniejsza stres u pacjentów ze schizofrenią lub zaburzeniami schizoafektywnymi.
8. Poprawia wyniki treningowe
Ashwagandha może być cennym środkiem w medycynie sportowej: dla zwiększenia syntazy tlenku azotu, łagodzenia stresu przed zawodami, poprawienia wyników treningowych (wyuczanie odruchów), polepszania zdolności adaptacyjnych.
9. Hamuje objawy okołomenopauzalne
Łagodzi objawy związane z okresem menopauzalnym takie jak bóle mięśni i zły nastrój. Pomaga również w zespołach bólowych szyi i pleców, a także w zespole niespokojnych nóg (w połączeniu z magnezem).
10. Udar mózgu
Wyniki badań na zwierzętach pokazują ochronny wpływ pre-suplementacji ashwagandhy w udarze niedokrwiennym i sugerują jej potencjalne zastosowanie w leczeniu udaru. Wcześniejsza suplementacja ashwagandhą zmniejsza stres oksydacyjny, poprawia funkcjonowanie mitochondrów (mitochondria pełnią istotną rolę w procesie śmierci komórek nerwowych) i funkcje poznawcze.
11. Tarczyca
Reguluje funkcje dokrewne, jądra, nadnercza a w szczególności pomaga zregenerować i stymulować tarczycę. Roślina ta okazuje się pomocna przy leczeniu niedoczynności tarczycy.
12. Stres a otyłość
Stres wywołany zwiększonym poziomem kortyzolu w surowicy prowadzi do zwiększonego odkładania się tłuszczu trzewnego u ludzi. Długotrwały stres zwiększa również stężenie kortyzolu we krwi, co ostatecznie sprzyja spożywaniu węglowodanów i tłuszczów oraz zmniejsza wydatek energetyczny. Wyniki badań potwierdzają hipotezę, że leczenie ashwagandhą może być pomocne w ograniczaniu związanego z stresem przyrostu masy ciała u ludzi. Grupa badana otrzymywała 300 mg standaryzowanego (zawierającego 5% ananolidów) ekstraktu z korzenia Ashwagandha (KSM-66 Ashwagandha, Ixoreal Biomed, Los Angeles, CA) w postaci kapsułek, dwa razy dziennie z wodą przez 8 tygodni. Grupa kontrolna otrzymała identyczne kapsułki placebo zawierające obojętny wypełniacz w tym samym okresie. Wszyscy uczestnicy badania mieli przewlekłe objawy stresu.
Zarówno grupa leczona, jak i grupa placebo miały podobny poziom kortyzolu w surowicy na początku badania. Jednak pod koniec badania (ósmy tydzień) średnie poziomy kortyzolu w surowicy w grupie leczonej były znacząco niższe w porównaniu z grupą placebo. Po 4 i 8 tygodniach leczenia obserwowano zmniejszenie w stosunku do wartości wyjściowej odpowiednio 16,05% i 22,2% w grupie leczonej. Po upływie 8 tygodni zmniejszenie masy ciała w grupie leczonej i grupie placebo wyniosło odpowiednio 3,03% i 1,46%. Dane zebrane po 8 tygodniach leczenia sugerują znaczącą różnicę w średniej redukcji masy ciała dla obu grup. Ekstrakt z korzenia ashwagandhy wywierał działanie antystresowe, co spowodowało zmniejszenie apetytu na jedzenie i lepsze zachowania żywieniowe.
13. Stany zapalne, doporność, autoimmunologia
Cytokiny są kluczowymi czynnikami w ostrym i przewlekłym zapaleniu. Zapalenie charakteryzuje się wzajemnym oddziaływaniem cytokin pro i przeciwzapalnych. Cytokiny przeciwzapalne są serią immunoregulujących cząsteczek, które kontrolują prozapalną odpowiedź cytokinową. Wąski zakres terapeutyczny i poważne działania niepożądane leków immunosupresyjnych okazały się przeszkodami prawie nie do pokonania. Konsekwencją jest duże zainteresowanie odkryciem związku o wyraźnie niższej toksyczności i wyższej aktywności immunosupresyjnej. Wiele ekstraktów ziołowych stosowanych jako samodzielny preparat lub w połączeniu z innymi roślinami leczniczymi lub z minerałami może mieć aktywność na cytokinach, dzięki czemu ekstrakty roślinne mogą korzystnie regulować cały układ odpornościowy.
Badanie przeprowadzone na myszach wykazało, że ashwagandha w połączeniu ze składnikami mineralnymi takimi jak cynk, selen i magnez może działać jako skuteczny produkt przeciwzapalny i może być stosowany jako uzupełniające i alternatywne leczenie i zapobieganie różnego rodzaju zaburzeniom zapalnym. Wyniki badań podsumowują, że taka suplementacja wykazuje znaczące hamowanie ekspresji prozapalnych cytokin (TNF-α i IL-1β) i chemokin (MIP-1α). Cynk wzmacnia działanie immunomodulujące poprzez zwiększenie poziomów liczby leukocytów i wskaźnika fagocytarnego. Selen pozwala modyfikować funkcje neutrofili a magnez zmniejsza produkcję zapalnej cytokiny.
14. Zapalenie stawów
Ekstrakty z korzeni ashwagandhy mają działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i chondroprotekcyjne. Wykazano, że wodny ekstrakt z korzeni i liści tej rośliny zapewnia wyższy odsetek glikozydów ananolowych. Dzięki czemu wykazuje lepsze działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i chondroprotekcyjne niż same ekstrakty z korzeni.
Istnieją dowody na skuteczność ashwagandhy w różnych stanach reumatologicznych ze względu na jego właściwości przeciwzapalne. W randomizowanym, podwójnie ślepym badaniu klinicznym u pacjentów z zapaleniem stawu kolanowego, leczenie korzeniami ashwagandhy spowodowało znaczny spadek nasilenia bólu i oceny niepełnosprawności. Stopień zmniejszenia bólu, sztywności i niepełnosprawności stawu kolanowego pod koniec 12 tygodni był większy w przypadku podawania ashwagandhy w dawce 250 mg dwa razy na dobę niż 125 mg dwa razy na dobę i grup placebo.
Przeciwwskazania:
Pzreciwwskazaniem jest zażywanie barbituranów, ciąża, laktacja. Ashwagandy nie powinny stosować osoby, które przyjmują leki uspokajające, nasenne (np. triazolam), przeciwpadaczkowe, a także środki znieczulające.
Dawkowanie:
Nie ma schematu jak dawkować ashwagadhę. Są sugestie, że najlepiej przyjmować rano na czczo (15-30 minut przed jedzeniem) albo wieczorem. Najlepiej przez 3 miesiące potem należy zrobić miesiąc przerwy.
Ogólne zalecenia to:
sproszkowany korzeń – dawka około 7 g dziennie
5% ekstrakt ashwagandhy to około 300-500mg na dobę, maksymalnie 1000mg na dobę
nalewka 12 ml raz na dobę
Z czym łączyć ashwagandhę?
W celu zredukowania stresu poleca się stosowanie ashwagandhy z bacopą (brahmi) lub męczennicą. Jeśli zależy nam na zwiększeniu libido oraz poprawieniu wydolności seksualnej i fizycznej ashwagandhę można łączyć z buzdygankiem, macą, cordycepsem czy różeńcem górskim. Natomiast w przypadku chorób neurodegeneracyjnych ashwagandhę warto stosować razem z ginkgo biloba lub gotu kola.
